યુવા સપનોને ‘સુરસા’ની જેમ ગળી રહ્યો છે પેપર લીકનો રાક્ષસ, ૨ કરોડ વિધાર્થીઓનું ભવિષ્ય છે દાવ પર

મારે હવે જીવવું નથી, હું સંતુષ્ટ છું… મારા મૃત્યુ પછી કોઈને પરેશાન ન થવું જોઈએ… મેં મારી બધી બી.એસ.સી.ની ડીગ્રીઓ બાળી નાખી છે, એવા અભ્યાસનો શું ઉપયોગ જે નોકરી ન મેળવી શકે.

પેપર લીક થવાને કારણે આત્મહત્યા કરનાર જીવનથી હતાશ યુવાન બ્રિજેશ પાલની સુસાઈડ નોટમાંથી આ કેટલીક લીટીઓ છે. વર્ષોની મહેનત અને એક જ વારમાં કેટલાક લોકોના લોભને કારણે પેપર લીક થયું, પછી પરીક્ષા રદ થઈ અને પછી બીજી પરીક્ષાની લાંબી રાહ જોવાઈ. આ માત્ર કન્નૌજના બ્રિજેશ પાલની જ નહીં પણ આપણા દેશના ઘણા લાચાર બેરોજગાર યુવાનોની પણ વાર્તા છે. આ વિદ્યાર્થીઓ પોતાના ઉજ્જવળ ભવિષ્યના સપના જોતા હતા અને દિવસ-રાત મહેનત કરીને પરીક્ષાની તૈયારી કરી રહ્યા હતા. તેમના પરિવારજનોને આશા હતી કે તેમનો પુત્ર સરકારી નોકરી કરશે અને તેમની તમામ સમસ્યાઓ દૂર થઈ જશે. પરંતુ તેને આ સુસાઈડ નોટ મળી હતી.

પેપર લીકના વધતા જતા કિસ્સાઓએ આપણા દેશમાં ઉત્તરથી દક્ષિણ સુધીના વિદ્યાર્થીઓનું ભવિષ્ય અંધકારમાં મૂક્યું છે, આ વિદ્યાર્થીઓ તેમના ઘર અને પરિવારોથી દૂર છે અને વર્ષોથી અભ્યાસ કરે છે. ઘણા વિદ્યાર્થીઓની આર્થિક સ્થિતિ એવી છે કે તેમને બે ટાઈમનું ભોજન પણ મળતું નથી, તેમ છતાં તેઓ પોતાની મંઝિલ હાંસલ કરવા માટે દરેક મુશ્કેલીને પાર કરવા તૈયાર હોય છે. પરંતુ ‘પેપર લીક’ ન તો તેમને તેમના મુકામ સુધી પહોંચવા દે છે અને ન તો તેમના સપના સાકાર થવા દે છે.

પ્રોફેસર ફુરકાન કમર, જેઓ સેન્ટ્રલ યુનિવર્સિટી ઓફ હિમાચલ પ્રદેશ અને રાજસ્થાન યુનિવર્સિટીના વાઇસ ચાન્સેલર રહી ચૂક્યા છે, કહે છે કે જ્યારે સરકારી વિભાગો અથવા એજન્સીઓ નોકરી માટે અરજીઓ માંગે છે, ત્યારે હજારો અને લાખો ઉમેદવારો ફોર્મ ભરે છે. આપણા યુવાનો આ સ્પર્ધાત્મક પરીક્ષાઓની તૈયારી માટે વર્ષોથી સખત મહેનત કરે છે. ત્યારે અચાનક સમાચાર આવે છે કે પેપર લીક થયું છે. ઘણીવાર એવું બને છે કે પેપર લીક થયા બાદ પરીક્ષા રદ કરવામાં આવે છે. પરીક્ષા રદ થતાંની સાથે જ ઉમેદવારોની બધી મહેનત અને આશાઓ વ્યર્થ જાય છે. પછી આખી પ્રક્રિયા લાંબી થઈ જાય છે, લોકો રાહ જોતા રહે છે, સિસ્ટમ પરનો વિશ્વાસ ડગમગવા લાગે છે. આવી સ્થિતિમાં માત્ર વિદ્યાર્થીઓ અને નોકરીના ઉમેદવારોને જ માનસિક તણાવનો સામનો કરવો પડે છે, પરંતુ તેમના પરિવારજનોને પણ સમસ્યાનો સામનો કરવો પડે છે. શિક્ષણ અને કોચિંગ વગેરે પાછળ નાણાં ખર્ચનારા તેમના માતા-પિતા પણ નિરાશાનો ભોગ બને છે.

પેપર લીક ભારત માટે મોટી સમસ્યા બની ગઈ છે. જેના કારણે વિદ્યાર્થીઓનું ભવિષ્ય જોખમમાં છે. છેલ્લા 7 વર્ષમાં જ સમગ્ર દેશમાં પેપર લીકના સેંકડો મામલા પ્રકાશમાં આવ્યા છે, જેનાથી લગભગ બે કરોડ વિદ્યાર્થીઓ પ્રભાવિત થયા છે. પેપર લીકના મોટાભાગના કેસ રાજસ્થાનમાંથી આવી રહ્યા છે. યુપી પણ પાછળ નથી, અહીં ફેબ્રુઆરીમાં પેપર લીકનો મોટો મામલો સામે આવ્યો હતો જેણે સમગ્ર દેશમાં ખળભળાટ મચાવી દીધો હતો. ઉત્તર પ્રદેશના 75 જિલ્લામાં 17-18 ફેબ્રુઆરીના રોજ પોલીસ ભરતી પરીક્ષા યોજાઈ હતી. યુપી પોલીસની 60 હજાર 244 જગ્યાઓ માટે 48 લાખથી વધુ અરજીઓ મળી હતી, જેમાં 16 લાખથી વધુ છોકરીઓ હતી. 17મી ફેબ્રુઆરીએ પરીક્ષાના દિવસે જ સોશિયલ મીડિયા પર એક પેપર વાયરલ થવા લાગ્યું. સ્થિતિ એવી હતી કે પરીક્ષાના દિવસે વિદ્યાર્થીઓને ટેલિગ્રામ પર 50 રૂપિયામાં પેપર આપવામાં આવ્યા હતા, જેના જવાબો પણ એકદમ સાચા લખેલા હતા. ભારે હોબાળો અને વિરોધ બાદ સરકારે 26 ફેબ્રુઆરીએ આ પરીક્ષા રદ કરી હતી. હાલમાં જ નોઈડા એસટીએફએ યુપી પોલીસ ભરતી કેસના મુખ્ય આરોપીની ધરપકડ કરી છે. આરોપ છે કે રાજીવ નામના આ વ્યક્તિએ એક હજારથી વધુ ઉમેદવારોને પેપરનું વિતરણ કર્યું હતું.

રાજસ્થાનમાં 4 વર્ષમાં 12 વખત પેપર લીક થયું

રાજસ્થાનમાંથી પણ એક પછી એક પેપર લીકની ઘટનાઓ સામે આવી રહી છે. રાજ્યમાં 2019 થી દર વર્ષે સરેરાશ ત્રણ પેપર લીક થયા છે. આનાથી લગભગ 40 લાખ વિદ્યાર્થીઓના ભવિષ્ય પર અસર પડી છે. તપાસ દરમિયાન પોલીસ અધિકારીઓને પુરાવા મળ્યા કે આરોપીઓએ દરેક પેપર લીક કરવાના બદલામાં 5 થી 15 લાખ રૂપિયા મેળવ્યા હતા. આરોપ છે કે રાજસ્થાન પેપર લીકના મુખ્ય સૂત્રધાર ભૂપેન્દ્ર સરને પેપર ખરીદવા માટે શિક્ષકને 40 લાખ રૂપિયા આપ્યા હતા, જે પ્રતિ વિદ્યાર્થી 5 લાખ રૂપિયામાં વેચાયા હતા. 2011 થી 2022 ની વચ્ચે રાજ્યમાં પેપર લીકના લગભગ 26 કેસ નોંધાયા છે. તેમાંથી 14 તો છેલ્લા ચાર વર્ષમાં જ નોંધાયા છે. પેપર લીક મામલે રાજસ્થાન ભારતનું સૌથી ગરમ રાજ્ય છે.

એમપીમાં પણ પેપર લીક ગેંગનો પર્દાફાશ

શાળા શિક્ષણ વિભાગે પણ કબૂલ્યું હતું કે મધ્યપ્રદેશ બોર્ડ પરીક્ષા 2023માં પેપર લીક થયું હતું. રાજ્યના ભિંડ અને ભોપાલમાં પેપર લીકને લઈને FIR નોંધવામાં આવી હતી. પેપર લીક મામલે ગુજરાતમાંથી ત્રણ આરોપીઓની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. તેમજ પોલીસને તપાસ દરમિયાન પેપર લીક થયાની માહિતી મળી હતી તે કેન્દ્રના પ્રમુખ અને પ્રતિનિધિ સામે એફઆઈઆર નોંધીને કડક કાર્યવાહી કરવામાં આવી હતી.

આ સિવાય પશ્ચિમ બંગાળ, તમિલનાડુ, કર્ણાટક, મહારાષ્ટ્ર, બિહાર અને હરિયાણામાં પણ પેપર લીકના મામલા સામે આવ્યા છે. દક્ષિણ ભારતીય રાજ્યોની વાત કરીએ તો, કર્ણાટકની PSC, કર્ણાટક એન્જિનિયરિંગ પરીક્ષા, તમિલનાડુની TNPSC, મહારાષ્ટ્રની HSC અને કેરળની SSLCની ફિઝિક્સ પેપર લીકનો મુદ્દો હેડલાઇન્સમાં રહ્યો છે. જ્યારે હરિયાણાની HHSC અને કાશ્મીરની જુનિયર એન્જિનિયર ભરતી પરીક્ષાનું પરિણામ મહત્ત્વનું રહ્યું છે. પેપર લીકના કિસ્સાઓ ભ્રષ્ટાચાર તરફ ઈશારો કરે છે તેમજ સમગ્ર સિસ્ટમ પર પ્રશ્નાર્થ ઉભા કરે છે.