સોનું આટલું મોંઘુ થયા છતાં, કેમ લોકો ખરીદી રહ્યા છે ગોલ્ડ, જાણો આ અંગે શું કહે છે RBI

સોનું, તાજેતરમાં રેકોર્ડ સ્તરે પહોંચ્યા પછી, હવે નીચે તરફ આગળ વધી રહ્યું છે. પરંતુ મોંઘવારીના આ સમયમાં પણ લોકોનું જ્વેલરી ખરીદવાનું આકર્ષણ ઓછુ નથી થયું અને આ સમયગાળા દરમિયાન જ્વેલરીનું વેચાણ તેજ ગતિએ થયું છે. 19 એપ્રિલે સોનાનો ભાવ GST સહિત 75800 રૂપિયા પ્રતિ 10 ગ્રામ પર પહોંચી ગયો હતો. પરંતુ તેના પ્રત્યે લોકોના આકર્ષણનો અંદાજ એ વાત પરથી લગાવી શકાય છે કે જાન્યુઆરીથી માર્ચ વચ્ચે વાર્ષિક ધોરણે સોનાનું વેચાણ 8 ટકા વધીને 136.6 ટન થયું છે. આમાં લોકોએ માત્ર 95.5 ટન સોનાના દાગીના જ ખરીદ્યા હતા. આ સિવાય 41 ટન સિક્કા અને બિસ્કિટનું વેચાણ થયું હતું. વર્લ્ડ ગોલ્ડ કાઉન્સિલ દ્વારા આ માહિતી જાહેર કરવામાં આવી છે.

બીજી તરફ રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI) દ્વારા ખરીદવામાં આવેલા સોનાની માંગમાં પણ વધારો થયો છે. જો આપણે આ વર્ષે જાન્યુઆરી-માર્ચમાં કિંમત પર નજર કરીએ તો દેશની સોનાની માંગ વાર્ષિક ધોરણે 20 ટકા વધીને રૂ. 75,470 કરોડ થઈ છે. તેનું કારણ વપરાશમાં વધારો તેમજ ત્રિમાસિક સરેરાશ કિંમતમાં 11 ટકાનો વધારો છે. વર્લ્ડ ગોલ્ડ કાઉન્સિલ (WGC) એ તેનો વૈશ્વિક રિપોર્ટ ‘ગોલ્ડ ડિમાન્ડ ટ્રેન્ડ્સ Q1 2024’ બહાર પાડ્યો છે. આ મુજબ, ભારતની કુલ સોનાની માંગ, જેમાં જ્વેલરી અને રોકાણ બંનેનો સમાવેશ થાય છે. આ વર્ષે જાન્યુઆરી-માર્ચમાં તે વધીને 136.6 ટન થયું છે, જે એક વર્ષ અગાઉના સમાન સમયગાળામાં 126.3 ટન હતું.

માર્ચમાં સોનાની કિંમત રેકોર્ડ સ્તરે પહોંચી: ભારતમાં સોનાની કુલ માંગમાંથી જ્વેલરીની માંગ ચાર ટકા વધીને 95.5 ટન થઈ છે. રોકાણની કુલ માંગ (બાર, સિક્કા વગેરે) 19 ટકા વધીને 41.1 ટન થઈ છે. ભારતમાં WGCના પ્રાદેશિક ચીફ એક્ઝિક્યુટિવ ઓફિસર સચિન જૈને જણાવ્યું હતું કે સોનાની માંગમાં વધારો સોના સાથે ભારતીયોના કાયમી સંબંધની પુષ્ટિ કરે છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, ‘ભારતનું સતત મજબૂત મેક્રો ઇકોનોમિક વાતાવરણ સોનાના દાગીનાના વપરાશને સમર્થન આપે છે, જોકે માર્ચમાં કિંમતો ઐતિહાસિક ઊંચાઈએ પહોંચી હતી. ક્વાર્ટરના અંતે વેચાણમાં ઘટાડો થયો હતો.’ જૈને આશા વ્યક્ત કરી હતી કે આ વર્ષે ભારતમાં સોનાની માંગ લગભગ 700-800 ટન રહેશે. તેમણે કહ્યું કે જો ભાવવધારો ચાલુ રહેશે તો માંગ આ શ્રેણીના નીચલા સ્તર પર હોઈ શકે છે. 2023માં દેશમાં સોનાની માંગ 747.5 ટન હતી.

ભારત અને ચીનમાં આવું પહેલીવાર બન્યું: સચિન જૈનને જ્યારે માંગમાં વધારો થવાના કારણો વિશે પૂછવામાં આવ્યું ત્યારે તેમણે કહ્યું કે ઐતિહાસિક રીતે, ભારત અને ચીન સહિત વિશ્વના પૂર્વીય બજારોમાં ફેરફાર ત્યારે આવે છે જ્યારે ભાવ નીચે જતા હોય છે અને અસ્થિરતા હોય છે. પરંતુ વેસ્ટર્ન માર્કેટમાં જ્યારે ભાવ વધી રહ્યા છે ત્યારે ફેરફાર આવે છે. તેમણે કહ્યું કે, પ્રથમ વખત અમે સંપૂર્ણ પલટવાર જોયો છે, જ્યાં ભારતીય અને ચીનના બજારોમાં સોનાની કિંમતમાં ફેરફાર જોવા મળ્યો છે.

રિઝર્વ બેંકે ખરીદી વધારી: ભાવ રેકોર્ડ સ્તરે પહોંચી જતાં દેશમાં સોનાની માંગ સતત વધી રહી છે. આ વર્ષે જાન્યુઆરીથી માર્ચ દરમિયાન આરબીઆઈએ 19 ટન સોનાની ખરીદી કરી છે. જ્યારે 2023માં આખા વર્ષમાં માત્ર 16 ટન સોનાની ખરીદી થઈ હતી. કિંમતો વધવા છતાં વૈશ્વિક સોનાની માંગ જાન્યુઆરી-માર્ચમાં 3 ટકા વધીને 1,238 ટન થઈ છે. 2016 પછી આ સૌથી મજબૂત ક્વાર્ટર હતું. WGC ના અહેવાલ ‘ગોલ્ડ ડિમાન્ડ ટ્રેન્ડ્સ Q1 2024’ અનુસાર, સોનાની કુલ વૈશ્વિક માંગ (કાઉન્ટર પર ખરીદી સહિત) વાર્ષિક ધોરણે 3 ટકા વધીને 1,238 ટન થઈ છે.

RBI સોનું કેમ ખરીદી રહી છે?: વિશ્વભરમાં વધતી અનિશ્ચિતતા વચ્ચે, આરબીઆઈ વિદેશી મુદ્રા ભંડારમાં ફેરફારને કારણે સોનાની ખરીદી પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહી છે. આ ઉપરાંત મજબૂત થતા ડોલર સામે રૂપિયાને વધારાનો ટેકો આપવા માટે સોનાની ખરીદીમાં પણ વધારો કરવામાં આવ્યો છે. આ સાથે RBI પણ મોંઘવારી સામે લડવા માટે વધુ સોનું ખરીદી રહી છે કારણ કે જ્યારે ફુગાવો વધે છે ત્યારે સોનાની કિંમત વધે છે. આ ઉપરાંત ભૌગોલિક રાજકીય તણાવ વચ્ચે ક્રૂડ મોંઘા થવાના જોખમને ઘટાડવા માટે આરબીઆઈ પણ સોનાની ખરીદી પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહી છે.