બંગાળમાં દોસ્તી, કેરળમાં કુસ્તી, ડાબેરી-કોંગ્રેસની ટક્કરથી ભાજપને થશે ફાયદો?

લોકસભા ચૂંટણીમાં કેન્દ્રમાં સત્તારૂઢ ભાજપને પડકારવા માટે વિરોધ પક્ષોએ ઈન્ડિયા એલાયન્સની રચના કરી હતી, પરંતુ ચૂંટણી પહેલા જ તૃણમૂલ કોંગ્રેસના સુપ્રીમો મમતા બેનર્જી અને બિહારના સીએમ નીતિશ કુમારે ઈન્ડિયા એલાયન્સથી દૂરી લીધી હતી. પંજાબ અને કેરળ સહિત ઘણા રાજ્યો એવા છે જ્યાં ભારત ગઠબંધનના ઘટક પક્ષો વચ્ચે સ્પર્ધા છે. પંજાબમાં કોંગ્રેસ અને આમ આદમી પાર્ટી આમને-સામને છે.

એ જ રીતે પશ્ચિમ બંગાળમાં કોંગ્રેસ અને ડાબેરી પક્ષો ટીએમસી અને ભાજપ સામે એકસાથે ચૂંટણી લડી રહ્યા છે. જ્યારે કેરળમાં ઈન્ડિયા એલાયન્સના બંને પક્ષો કોંગ્રેસ અને ડાબેરીઓ સામસામે છે.

પશ્ચિમ બંગાળમાં કોંગ્રેસ સાથેના કરારના ભાગરૂપે, સીપીઆઈ(એમ)ના નેતૃત્વ હેઠળના ડાબેરી મોરચાએ તેના માટે 12 બેઠકો છોડી છે, જેમાંથી બે કોંગ્રેસ ડાબેરી મોરચાના ઘટક ફોરવર્ડ બ્લોક સામે ‘મૈત્રીપૂર્ણ લડત’માં જોઈ રહી છે. કોંગ્રેસ અને ડાબેરીઓ વચ્ચે ઔપચારિક રીતે કોઈ સમજૂતીની જાહેરાત કરવામાં આવી નથી, પરંતુ અનૌપચારિક રીતે ડાબેરીઓએ કોંગ્રેસ માટે બેઠકો છોડી દીધી છે, પરંતુ કેરળમાં સ્થિતિ સાવ વિપરીત છે.

કેરળમાં LDF-UDF અથડામણ

કેરળમાં કોમ્યુનિસ્ટ પાર્ટી ઓફ ઈન્ડિયા (માર્ક્સવાદી)ની આગેવાની હેઠળના લેફ્ટ ડેમોક્રેટિક ફ્રન્ટ અને કોંગ્રેસ પાર્ટીની આગેવાની હેઠળના યુનાઈટેડ ડેમોક્રેટિક ફ્રન્ટ વચ્ચે જોરદાર લડાઈ થવાની સંભાવના છે. ડી રાજાની પત્ની એની રાજા વાયનાડ કોંગ્રેસના નેતા રાહુલ ગાંધી સામે ચૂંટણી લડી રહી છે.

આ રીતે પશ્ચિમ બંગાળ હોય કે કેરળ બંને રાજ્યોમાં ત્રિકોણીય મુકાબલાની શક્યતાઓ છે. પશ્ચિમ બંગાળમાં ભારતીય જનતા પાર્ટીએ પણ ડાબેરી-કોંગ્રેસ અને ટીએમસી અને ભાજપ વચ્ચેની હરીફાઈમાં પોતાની સંપૂર્ણ તાકાત લગાવી દીધી છે, જ્યારે કેરળમાં ભારતીય જનતા પાર્ટીએ પણ કોંગ્રેસ અને ટીએમસી વચ્ચેની હરીફાઈમાં પોતાની સંપૂર્ણ તાકાત લગાવી દીધી છે. ડાબેરી

બંગાળમાં કોંગ્રેસ-ડાબેરીઓ નિષ્ફળ ગયા હતા

આ પહેલીવાર નથી જ્યારે કોંગ્રેસ અને ડાબેરીઓ આ વ્યૂહરચના અપનાવી રહ્યા છે. કેરળ અને પશ્ચિમ બંગાળમાં લગભગ એક જ સમયે વિધાનસભાની ચૂંટણી યોજાવાની છે. છેલ્લી બે વિધાનસભા ચૂંટણીઓ (2016 અને 2021), તેઓ કેરળમાં એકબીજા સામે લડ્યા હતા, જ્યારે પશ્ચિમ બંગાળમાં, 2021ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસ અને ડાબેરીઓ વચ્ચે સમજૂતી થઈ છે.

જો કે, ડાબેરી-કોંગ્રેસ મહાજોતને બંગાળમાં એક પણ બેઠક મળી નથી. આ પ્રથમ વખત હતો જ્યારે વિધાનસભામાં કોંગ્રેસ કે ડાબેરી ઉમેદવારોમાંથી કોઈ જીતી શક્યું ન હતું, જ્યારે ભાજપે પ્રથમ વખત 70 બેઠકો જીતીને રેકોર્ડ બનાવ્યો હતો. જ્યારે મમતા બેનર્જીની પાર્ટી ત્રીજી વખત સરકાર બનાવવામાં સફળ રહી હતી.

કેરળમાં ડાબેરી સરકારની રચનાથી નેહરુ નારાજ હતા

રાષ્ટ્રીય સ્તરે કોંગ્રેસ પાર્ટી અને ડાબેરીઓ વચ્ચે પ્રથમ સંઘર્ષ 1957માં થયો હતો, જ્યારે કેરળમાં ભારતીય કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટીએ ES નંબૂદિરીપદને દેશના પ્રથમ બિન-કોંગ્રેસી મુખ્યમંત્રી બનાવ્યા હતા. પરંતુ વડા પ્રધાન જવાહરલાલ નેહરુએ બંધારણીય જોગવાઈઓને ટાંકીને 1959માં તેમની સરકારને બરખાસ્ત કરી દીધી હતી.

ક્યારેક LDF તો ક્યારેક UDF કેરળમાં રાજ કરે છે. કેરળની સરકાર 1982 થી LDF અને UDF વચ્ચે બદલાવ કરી રહી છે, પરંતુ આ વલણ 2021 માં તૂટી ગયું જ્યારે LDF કોંગ્રેસને હરાવીને સત્તા જાળવી રાખવામાં સફળ થયું.

છેલ્લી લોકસભા ચૂંટણી 2009, 2014 અને 2019ના ચૂંટણી ડેટા પર નજર કરીએ તો UDFને વધુ સીટો મળી છે. કોંગ્રેસે તેના સાથી પક્ષો ઈન્ડિયન યુનિયન મુસ્લિમ લીગ, કેરળ કોંગ્રેસ (એમ) અને રિવોલ્યુશનરી સોશ્યલિસ્ટ પાર્ટી સાથે મળીને રાજ્યની 20 બેઠકોમાંથી 19 બેઠકો જીતી છે. યુડીએફે છેલ્લી પાંચ ચૂંટણીઓમાં 47-48 ટકા વોટ શેર જાળવી રાખ્યો છે.