ચંદ્રયાન-3: કોણ છે રિતુ કરીધલ જેમને ચંદ્રયાનને ચંદ્ર પર ઉતારવાની જવાબદારી મળી, જાણો તેમના વિશે….

ઇન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન એટલે કે ઈસરો 14મી જુલાઈએ તેનું મહત્વકાંક્ષી ચંદ્રયાન મિશન-3 લોન્ચ કરવા જઈ રહ્યું છે. તે આંધ્રપ્રદેશના શ્રીહરિકોટા સ્થિત સતીશ ધવન સ્પેસ સેન્ટરથી ઉડાન ભરશે, જે 23 અથવા 24 ઓગસ્ટે ચંદ્રની સપાટી પર ઉતરી શકે છે. ચંદ્રયાનને ચંદ્ર પર ઉતારવાના આ મિશનની જવાબદારી રિતુ કરીધલ સંભાળી રહી છે.

ઉત્તર પ્રદેશની રાજધાની લખનઉની રિતુ કરીધલને ભારતની રોકેટ વુમન તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, અવકાશ ક્ષેત્રે કામ કરવાના લાંબા અનુભવને જોતા ઈસરોએ રિતુને ચંદ્રયાન-3ના મિશન ડાયરેક્ટર બનાવ્યા છે. આ પહેલા તે ચંદ્રયાન-2 સહિત ઘણા મોટા અંતરિક્ષ મિશનનો હિસ્સો રહી ચૂકી છે, ખાસ વાત એ છે કે રિતુ કરીધલ એવા વૈજ્ઞાનિકોમાંથી એક છે જેમને ઈસરોનો યંગ સાયન્ટિસ્ટ એવોર્ડ મળ્યો છે.

રિતુ કરીધલ મૂળ લખનૌની છે, તેનું નિવાસસ્થાન રાજાજીપુરમમાં છે. રિતુએ તેનું પ્રારંભિક શિક્ષણ લખનૌની સેન્ટ એગ્નીસ સ્કૂલમાં કર્યું હતું. આ પછી તેણે નવયુગ કન્યા વિદ્યાલયમાંથી અભ્યાસ કર્યો. લખનૌ યુનિવર્સિટીમાંથી ભૌતિકશાસ્ત્રમાં એમએસસી કર્યા પછી, રિતુ એરોસ્પેસ એન્જિનિયરિંગમાં એમટેક કરવા માટે ભારતીય વિજ્ઞાન સંસ્થાન બેંગ્લોરમાં ગઈ.

એમટેક કર્યા પછી, રિતુ કરિધલે PHD કરવાનું શરૂ કર્યું અને એક કૉલેજમાં પાર્ટ-ટાઇમ પ્રોફેસર તરીકે ભણાવવાનું શરૂ કર્યું, દરમિયાન 1997 માં, સ્ટારસનના અહેવાલ મુજબ, તેણે ISROમાં નોકરી માટે અરજી કરી. તેમની ત્યાં નિમણૂક કરવામાં આવી હતી. મુશ્કેલી એ હતી કે તેણે જોબ માટે PHD છોડવી પડી, જેના માટે તે તૈયાર નહોતી. પ્રોફેસર મનીષા ગુપ્તા જેમના માર્ગદર્શન હેઠળ તે PHD કરી રહી હતી, જ્યારે તેને આ વિશે ખબર પડી ત્યારે તેણે રિતુને ઈસરોમાં જોડાવા માટે પ્રોત્સાહિત કરી.

રિતુ કરિધલને પ્રથમ પોસ્ટિંગ યુઆર રાવ સેટેલાઇટ સેન્ટરમાં મળ્યું. અહીં તેના પ્રદર્શને બધાને પ્રભાવિત કર્યા. તેમને 2007માં ISRO યંગ સાયન્ટિસ્ટ એવોર્ડ મળ્યો હતો. આ એ સમય હતો જ્યારે મંગલયાન મિશન પર કામ શરૂ થવાનું હતું. એક ઈન્ટરવ્યુમાં રિતુ કરિધલે કહ્યું કે ‘અચાનક મને કહેવામાં આવ્યું કે હવે હું મંગલયાન મિશનનો ભાગ છું, તે મારા માટે આઘાતજનક હતું, પરંતુ તે પ્રોત્સાહક પણ હતું, કારણ કે હું એક મહત્વાકાંક્ષી પ્રોજેક્ટનો ભાગ બની ગઈ હતી.

રિતુ કરીધલ ચંદ્રયાન-2ના મિશન ડાયરેક્ટર હતા. તેના અનુભવને જોતા 2020માં જ ઈસરોએ નક્કી કર્યું હતું કે ચંદ્રયાન-3નું મિશન પણ રિતુના હાથમાં રહેશે. આ મિશનના પ્રોજેક્ટ ડિરેક્ટર પી વીરમુથુવેલ છે. આ ઉપરાંત ચંદ્રયાન-2 મિશનના પ્રોજેક્ટ ડાયરેક્ટર એમ વનિતાને આ મિશનમાં ડેપ્યુટી ડાયરેક્ટરની જવાબદારી સોંપવામાં આવી છે, જેઓ પેલોડ, ડેટા મેનેજમેન્ટનું કામ સંભાળી રહ્યા છે.

રિતુ કરીધલના પરિવારમાં બે ભાઈ અને એક બહેન છે, તેનો ભાઈ લખનૌના રાજાજીપુરમમાં રહે છે. રિતુના લગ્ન અવિનાશ શ્રીવાસ્તવ સાથે થયા છે, જેઓ બેંગ્લોરમાં ટાઇટન ઇન્ડસ્ટ્રીઝમાં કામ કરે છે, તેમને બે બાળકો છે, પુત્ર આદિત્ય અને પુત્રી અનીશા. તેણી તેની સફળતાનો શ્રેય તેના પરિવારને આપે છે, એક મુલાકાતમાં રિતુએ કહ્યું હતું કે તેનો પરિવાર સમજે છે કે તેના માટે મિશન કેટલા મહત્વપૂર્ણ છે. તે મને દરેક રીતે મદદ કરે છે, મારે તેની ચિંતા કરવાની જરૂર નથી.