જાણો જ્યોર્તિલિંગ અને શિવલિંગ વચ્ચેનો તફાવત

તમને ભારતમાં દરેક શેરીમાં ઓછામાં ઓછું એક શિવ મંદિર જોવા મળશે. શિવના મંદિરમાં શિવલિંગ (Jyotirlinga and Shivling)ની પૂજા કરવામાં આવે છે અને તેને ભગવાન શિવનું પ્રતિક માનવામાં આવે છે. અન્ય દેવી-દેવતાઓના મંદિરોની જેમ શિવલિંગની પૂજા કરવા માટે કોઈ પૂજારી કે વિદ્વાનની જરૂર નથી. દેશભરમાં ઘણા પ્રાચીન શિવલિંગ છે, કેટલાક સ્વયંભૂ છે અને કેટલાક મનુષ્યો દ્વારા બનાવવામાં આવ્યા છે.

જ્યોતિર્લિંગ માત્ર 12 જ છે

હિંદુ ધર્મમાં ભગવાન શિવની પૂજા શિવલિંગ અને જ્યોતિર્લિંગ બંને સ્વરૂપે કરવામાં આવે છે. મોટાભાગના લોકો શિવલિંગ અને જ્યોતિર્લિંગ વચ્ચેનો તફાવત નથી જાણતા. આખી દુનિયામાં દરેક જગ્યાએ શિવલિંગ જોવા મળશે, પરંતુ જ્યોતિર્લિંગ માત્ર 12 છે. ચાલો જાણીએ શિવલિંગ અને જ્યોતિર્લિંગ વચ્ચે શું અંતર છે.

શિવલિંગ શિવ અને પાર્વતીનું શાશ્વત સ્વરૂપ

શિવલિંગનો અર્થ શાસ્ત્રોમાં જણાવવામાં આવ્યો છે, એટલે કે જેનો ન તો આદિ છે અને ન તો અંત. શિવલિંગ એ ભગવાન શિવ અને માતા પાર્વતીનું શાશ્વત એકલ સ્વરૂપ છે. શિવલિંગ એ પુરુષ અને પ્રકૃતિની સમાનતાનું પ્રતિક છે, શિવલિંગ બતાવે છે કે આ દુનિયામાં માત્ર પુરુષ કે સ્ત્રી બંનેનું અલગથી કોઈ વર્ચસ્વ નથી પરંતુ બંને સમાન છે. શિવલિંગની સ્થાપના મનુષ્ય દ્વારા કરવામાં આવી છે. આમાંના કેટલાક શિવલિંગ મનુષ્યો દ્વારા બનાવવામાં આવ્યા છે, કેટલાક સ્વયંભૂ છે અને પછી તેમને મંદિરોમાં સ્થાપિત કરવામાં આવે છે.

12 જ્યોતિર્લિંગ પૃથ્વીનો આધાર

જ્યોતિર્લિંગ એ ભગવાન શિવના સ્વયંભૂનો અવતાર છે. જ્યોતિર્લિંગનો અર્થ થાય છે ભગવાન શિવનું જ્યોતિ સ્વરૂપે પ્રગટ થવું. જ્યોતિર્લિંગો મનુષ્યો દ્વારા બનાવવામાં આવતા નથી પરંતુ તેઓ સ્વયંભૂ છે અને બ્રહ્માંડના કલ્યાણ માટે અને તેમને ગતિશીલ રાખવા માટે સ્થાપિત કરવામાં આવ્યા છે. શિવલિંગ ઘણા હોઈ શકે છે પરંતુ જ્યોતિર્લિંગ ફક્ત 12 છે અને તે બધા ભારત દેશમાં સ્થિત છે. એવું કહેવાય છે કે જ્યાં પણ જ્યોતિર્લિંગ છે, ત્યાં ભગવાન શિવ સ્વયં પ્રગટ થયા અને ત્યાં પ્રકાશના રૂપમાં જન્મ લીધો. 12 જ્યોતિર્લિંગના કારણે પૃથ્વીનો આધાર રહે છે અને તેથી જ તે પોતાની ધરી પર ફરે છે. સાથે જ આના કારણે પૃથ્વી પર જીવન છે.

જ્યોતિર્લિંગની કથા

જ્યોતિર્લિંગ વિશે શિવપુરાણમાં પણ એક કથા છે. શિવપુરાણ અનુસાર, એક વખત બ્રહ્માજી અને વિષ્ણુજી વચ્ચે વિવાદ થયો કે બંનેમાં શ્રેષ્ઠ કોણ છે અને બંને પોતાને શ્રેષ્ઠ સાબિત કરવા માટે મક્કમ હતા. આ ભ્રમને દૂર કરવા માટે, ભગવાન શિવ પ્રકાશના સ્તંભના રૂપમાં પ્રગટ થયા, જેની ન તો શરૂઆત હતી અને ન તો અંત. જ્યોતિર્લિંગમાંથી અવાજ આવ્યો, બંનેમાંથી કોઈ જ્યોતિર્લિંગનો છેડો જોઈ શક્યા નહીં. તે પછી નક્કી થયું કે આ દિવ્ય પ્રકાશ બ્રહ્મા અને વિષ્ણુ કરતાં શ્રેષ્ઠ છે. આ જ્યોતિ સ્તંભને જ્યોતિર્લિંગ કહેવામાં આવ્યું. તો લિંગનો અર્થ પ્રતીક છે એટલે કે જ્યોતિના રૂપમાં ભોલેનાથનું પ્રાગટ્ય અને બ્રહ્માંડની રચનાનું પ્રતીક.